18.03.2025

RAPORT: „Strategiczna przewaga NATO na Bałtyku”

Rozpoczęła się nowa era bezpieczeństwa w obszarze Morza Bałtyckiego. Wejście Finlandii i Szwecji do NATO to wydarzenie, które na stałe zmienia geopolityczną mapę Europy Północnej i redefiniuje układ sił w regionie Bałtyku. Co więcej, dynamiczna sytuacja międzynarodowa skutkuje konsolidacją europejskich partnerów NATO wokół kwestii bezpieczeństwa wschodniej flanki NATO i regionu bałtyckiego oraz podnosi znaczenie dyskusji wokół tematów podjętych w najnowszym raporcie The Opportunity Institute for Foreign Affairs.

Raport zatytułowany „Strategiczna przewaga NATO na Bałtyku. Znaczenie akcesji Finlandii i Szwecji dla bezpieczeństwa regionu” autorstwa kmdr dr hab. Rafała Miętkiewicza, prof. AMW przedstawia kluczowe aspekty tego historycznego wydarzenia, wskazując na zmiany w architekturze obronnej regionu, w tym na wydłużenie granicy lądowej i morskiej NATO z Rosją oraz nowe możliwości w zakresie sprawowania kontroli nad obszarami morskimi Bałtyku, w tym Gotlandią, Olandią, Wyspami Alandzkimi oraz Zatoką Fińską.

„Przystąpienie Finlandii i Szwecji do NATO to moment przełomowy, który ma ogromne znaczenie strategiczne nie tylko dla Polski, ale i całego regionu. Z perspektywy bezpieczeństwa, te zmiany niosą ze sobą nowe wyzwania – zarówno dla nowych członków, jak i samego Sojuszu”, twierdzi Rafał Miętkiewicz. „Współpraca w zakresie dowodzenia czy rozbudowa infrastruktury logistycznej – to tylko niektóre z obszarów, które wymagają uwagi.”

Raport szczególną uwagę poświęca analizie potencjalnych zagrożeń, takich jak działania hybrydowe ze strony Rosji, które mogą pojawić się w obszarze Morza Bałtyckiego. „To, że wszystkie państwa nordyckie znalazły się w jednym bloku polityczno-militarnym, zmienia dotychczasową dynamikę w regionie, a także wzmacnia pozycję NATO w odpowiedzi na zagrożenia ze strony Rosji w szerokim kontekście wyzwań regionu nordycko-arktycznego” – zaznacza autor raportu.

Rafał Miętkiewicz zwraca uwagę na incydenty, jak np. uszkodzenie rurociągu Balticconnector i kabla energetycznego EE-S1, które mogły być próbą zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej krajów NATO. Z tego względu, w raporcie podkreślona jest konieczność intensyfikacji współpracy w zakresie budowania świadomości sytuacyjnej i reagowania na takie incydenty.

„Sytuacja geostrategiczna zmienia się na naszych oczach. Wejście Finlandii i Szwecji do NATO to nie tylko zmiana w zakresie obronności, ale także fundament pod budowanie stabilności i bezpieczeństwa w regionie, w tym w Arktyce. To wciąż rozwijająca się dynamika, którą będziemy monitorować”, dodaje Rafał Miętkiewicz.

Wśród komentatorów raportu znajdują się wybitni krajowi eksperci z zakresu bezpieczeństwa, w tym prof. dr hab. Andrzej Makowski, prof. dr hab. Piotr Mickiewicz, dr hab. Agnieszka Legucka oraz dr Michał Piekarski, dr Karolina Wojtasik i dr Łukasz Wyszyński. W raporcie wypowiedzieli się też Anders Stach – Attaché obrony Ambasady Szwecji oraz Cordelia Buchanan Ponczek – analityczka z Finlandii, a także inni eksperci z zagranicy: dr Milan Vego, dr Thomas-Durell Young, dr Jan Asmussen, oraz dr Illimar Ploom.

Recenzje raportu podkreślają wartość „szczegółowej analizy geostrategicznej i wojskowej”, stanowiącej „podstawę do dalszych działań na rzecz wzmacniania bezpieczeństwa kolektywnego w regionie Bałtyku”. Raport służy też „obaleniu pojęciowej zbitki ‘Bałtyk wewnętrznym jeziorem NATO’”.

Jako rzetelny wkład w dyskusję o przyszłości bezpieczeństwa w regionie Bałtyku raport „Strategiczna przewaga NATO na Bałtyku. Znaczenie akcesji Finlandii i Szwecji dla bezpieczeństwa regionu” stanowi ważne narzędzie i źródło informacji dla decydentów i analityków.

STRESZCZENIE:

Sytuacja bezpieczeństwa na Bałtyku pozostaje napięta, a sam akwen staje się obszarem rywalizacji zastępczej pomiędzy NATO i Federacją Rosyjską. Wstąpienie Finlandii a w następnej kolejności Szwecji w struktury Sojuszu Północnoatlantyckiego to fakt o znaczeniu historycznym, który w wyraźny sposób wpłynął na architekturę bezpieczeństwa regionu bałtyckiego. Obok kwestii strategicznego znaczenia Półwyspu Skandynawskiego, wydłużenia lądowej i morskiej granicy pomiędzy NATO i Rosją, nowa sytuacja niesie ze sobą wiele wyzwań zarówno dla Finlandii oraz Szwecji, jak i całego NATO (kwestie dowodzenia, potrzeby rozwoju infrastruktury logistycznej na potrzeby wojsk sojuszniczych to tylko niektóre z nich). Wiele uwagi poświęcono znaczeniu nowych obszarów NATO (Gotlandia, Olandia, Wyspy Alandzkie, Zatoka Fińska) w kontekście możliwości sprawowania kontroli nad akwenami Bałtyku. Raport poddaje dyskusji szeroki zakres znaczenia akcesji Finlandii i Szwecji w odniesieniu do potencjału obu państw (siły zbrojne nowych członków NATO oraz ich znaczenie dla budowania zdolności Sojuszu), ich polityki bezpieczeństwa, kwestii arktycznej (oba państwa są członkami Rady Arktycznej a ich interesy strategiczne sięgają poza Bałtyk) oraz aspektów bezpieczeństwa energetycznego państw basenu Morza Bałtyckiego. Dokument przedstawia także reakcję Rosji na zmianę dotychczasowej polityki bezpieczeństwa Finlandii i Szwecji.

Rafał Miętkiewicz