18.06.2024

Coraz więcej ukraińskich uchodźców planuje pozostanie w państwach zachodnich

Wraz z przedłużającą się wojną na Ukrainie zwiększa się liczba uchodźców, którzy nie chcą wracać do swojego kraju. Proces ten jest zagrożeniem dla funkcjonowania państwa ukraińskiego po wojnie, niezależnie od jej wyniku.

Według danych ONZ na świecie przebywa obecnie 6,5 miliona ukraińskich uchodźców (dane na dzień 13.06.2024), większość z nich schroniło się w Europie (blisko 6 milionów) w tym ok 1,27 miliona w Rosji i Białorusi. Są to głównie kobiety oraz dzieci. Od początku wojny kwestią kluczową dla Ukrainy jest skłonienie swoich obywateli do reemigracji w momencie zakończenia wojny, jednak przedłużająca się sytuacja kryzysowa znacząco utrudnia to zadanie.

Zgodnie z danymi Centre of Economic Strategy (jest to ukraińska organizacja pozarządowa) odsetek Ukraińców, którzy chcą po wojnie wrócić do ojczyzny spadł z 50% w listopadzie 2022 do 26% w styczniu 2024 roku. Ta sama organizacja w czerwcu 2023 wskazała, że w wyniku uderzeń na infrastrukturę energetyczną Ukrainy w ciągu 6 miesięcy, liczba uchodźców wzrosła o 0,3-0,5 miliona osób. Jednocześnie, w tym samym okresie, liczba Ukraińców, którzy nie planują wrócić na Ukrainę wzrosła o 400-600 tysięcy osób.

Według słów Ełły Libanowej, dyrektor Instytutu Demografii i Studiów Społecznych Akademii Nauk Ukrainy, mało prawdopodobne jest to, by do kraju wróciła połowa z obywateli Ukrainy przebywających obecnie za granicą.

W lutym 2024 roku Die Welt poinformował natomiast, że według nieoficjalnych informacji, niemiecki rząd spodziewa się napływu, dodatkowych 10 milionów uchodźców w razie załamania się frontu na Ukrainie.

Oceniając przyszłość demograficzną Ukrainy, należy pamiętać, że wśród uchodźców dominują młode kobiety (często dobrze wykształcone) i dzieci, niewiele natomiast wśród nich jest osób starszych.  Taka struktura demograficzna emigracji sprzyja podejmowaniu decyzji o pozostania w kraju goszczącym w razie przedłużającej się wojny. Wynika to z faktu, że dzieci wyjątkowo szybko integrują się w nowych społecznościach. Poznają język, zawierają przyjaźnie, a nastolatkowie zakładają pierwsze związki. Sytuacja ta stawia rodziców przed dylematem czy wracać (po zakończeniu działań zbrojnych) do kraju, wyrywając jednocześnie dzieci ze środowiska w którym w pełni się zaaklimatyzowały, co będzie miało niewątpliwie negatywny wpływ na kształtowanie się młodego umysłu.

W dodatku decyzja ta będzie podejmowana ze świadomością, że na Ukrainie poziom usług państwowych (ochrona zdrowia, edukacja etc.) będzie znacznie niższy niż średnia europejska, a miejscami usługi te wręcz nie będą funkcjonować.

Kolejnym wyzwaniem dla obecnych uchodźców, jest fakt, że już trzeci rocznik ukraińskiej młodzieży przebywającej na zachodzie, wchodzi w wiek dorosły, zdobywając pierwsze doświadczenia zawodowe lub rozpoczynając edukację wyższą. Biorąc pod uwagę sytuację na rynku pracy państw zachodnich (z powodów demograficznych, zdolnych do przyjęcia dużej liczby pracowników) – młodzi ludzie najpewniej pozostaną w krajach goszczących i nie powrócą na Ukrainę (gdzie będą potrzebni pracownicy głównie fizyczni).

Kolejnym wyzwaniem demograficznym dla Ukrainy, będzie proces emigracji męskich krewnych uchodźców, celem łączenia rodzin. Proces ten może liczyć ponad 1 milion obywateli Ukrainy przebywających obecnie w ojczyźnie.

Reasumując, przedłużająca się wojna, zagraża państwu ukraińskiemu, nie tylko z powodów militarnych. Ukraiński Instytut Przyszłości szacował w maju 2023 roku, że na Ukrainie żyło wówczas 29 milionów osób, w tym 8 milionów emerytów i 4,8 miliona dzieci.

Informacje te, prowadzą do wniosku, że jeśli Zachód nie wesprze militarnie Ukrainy, w sposób pozwalający na szybkie zakończenie wojny, a sama Ukraina nie skłoni uchodźców do powrotu, to jej odbudowa może stać się niemożliwa z powodu braku rąk do pracy. Natomiast długofalowo, procesy demograficzne mogą zagrozić funkcjonowaniu państwa ukraińskiego, tym samym niszcząc ukraińskie aspiracje o dołączeniu do zamożnych państw świata zachodu.

Ariel Drabiński