20.05.2024

Polskie prezydencje: wielka odpowiedzialność, wielka szansa

W ciągu następnego roku Polska obejmie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej i Grupie Wyszehradzkiej (V4), a Warszawa będzie miejscem organizacji X Szczytu Inicjatywy Trójmorza. Te kilka odbywających się w podobnym czasie wydarzeń jest dla Polski wielką szansą. Przy skutecznej koordynacji działań na forum międzynarodowym, będzie mogła efektywniej dążyć do realizacji swoich celów w polityce zagranicznej.

Chronologicznie najpierw Polska obejmie przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej. Prezydencja rozpocznie się 1 lipca 2024 i potrwa do 30 czerwca 2025 r. W ciągu ostatnich dwóch lat znacząco osłabła współpraca w ramach formatu V4, co objawia się chociażby zmniejszoną częstotliwością spotkań. W 2021 r. odbyły się łącznie 53 spotkania ministrów, szczyty przywódców i wideokonferencje w ramach działalności V4, rok później zaledwie 22, a w 2023 r. miały miejsce tylko 2 spotkania. Osłabienie współpracy wynika głównie z różnicy stanowisk poszczególnych państw formatu wobec wojny na Ukrainie i szerzej kwestii bezpieczeństwa w regionie.

Przed Polską stoi szansa na ożywienie formatu. Należałoby przywrócić częstotliwość spotkań, nawet na szczeblu ministerialnym, do tej sprzed Rosyjskiej inwazji. Dobrym punktem wyjścia jest wciąż żywa współpraca państw Grupy Wyszehradzkiej w ramach Grup Bojowych Unii Europejskiej (GBUE) i inicjatywy NATO, która w pierwszej połowie 2023 r. została nawet zintensyfikowana. Daje to potencjał budowania szerszej koalicji politycznej również w wymiarach innych niż wojskowy.

Półroczne przewodnictwo Polski w Radzie UE, które potrwa od 1 stycznia do 30 czerwca 2025 r., rozpocznie półtoraroczny okres prezydencji trzech państw – Polski, Danii i Cypru. Polska będzie miała kilka funkcji, m.in. formowanie agendy, przyspieszanie, spowalnianie i usuwanie z agendy spraw już istniejących, jak również koordynację działań między innymi instytucjami UE.

Polska prezydencja w Radzie UE może pomóc w przyspieszeniu procesu akcesji Ukrainy i Mołdawii do UE. Należy także z uwagą przyglądać się sytuacji w Gruzji. Obecnie jej status kandydacki jest zawieszony, w związku z procedowanym w tamtejszym parlamencie projektem tzw. ustawy o zagranicznych agentach. Sytuacja jest jednak dynamiczna i w całej Gruzji odbywają się protesty antyrządowe. Chęć pomocy w akcesji Ukrainy i Mołdawii została także zawarta we wspólnej deklaracji przywódców po ostatnim Szczycie Trójmorza w Wilnie, ten format także można by zaangażować we wspomaganie akcesji nie tylko wymienionych wcześniej państw, ale także krajów Bałkanów Zachodnich. Ponadto bardzo istotne jest wzmocnienie współpracy transatlantyckiej i bezpieczeństwa państw wschodniej flanki NATO.

Przyszłoroczny, jubileuszowy Szczyt Trójmorza w Warszawie jest z kolei okazją do rozmów o instytucjonalizacji formatu 3SI i zachęcenia sektora prywatnego do współpracy. Dorobek Funduszu Inwestycyjnego Trójmorza, który obejmował projekty infrastrukturalne, skłania do powołania kolejnego funduszu w ramach 3SI. Ten z kolei miałby się koncentrować na energetyce odnawialnej i cyfryzacji.

Zapraszamy do Gdańska w dniach 4-5 czerwca 2024 r. na kolejną edycję konferencji Three Seas One Opportunity zatytułowaną New Wave, żeby wspólnie porozmawiać o szansach i wyzwaniach wynikających w polskich prezydencji w regionalnych grupach!             www.3S1O.org

Jakub Kukulski